Τομέας: Ψυχικής Υγείας και Επιστημών Συμπεριφοράς

Εργαστήριο: Ψυχικής Υγείας Επαγγελματιών Υγείας

Τίτλος Ερευνητικού Έργου: «Ψυχοκοινωνική στήριξη ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων που φιλοξενούνται σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης»  (U-ASC-4-PSYCH)

Aριθμός Έργου: 1116 (ΕΛΙΔΕΚ)  16340 (ΕΛΚΕ)

Επιστημονική Υπεύθυνη: Δανάη Παπαδάτου, Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας

Χρονική Διάρκεια Προγράμματος: 36 μήνες

Συνεργαζόμενοι φορείς

• Διεθνές Ελληνικό Πανεπιστήμιο
• Μέριμνα – Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία για τη Φροντίδα Παιδιών και Οικογενειών στην Αρρώστια και το Θάνατο

Πηγή Χρηματοδότησης: ΕΛ.ΙΔ.ΕΚ 1^η προκήρυξη. για την Ενίσχυση των Μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών

Επίσημη Ιστοσελίδα Έργου: www.uasc4psych.eu

Σύντομη Περιγραφή Έργου

«Ασυνόδευτος ανήλικος» μετανάστης ή πρόσφυγας , είναι κάθε παιδί κάτω των 18 ετών, που έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του λόγω πολέμου, διώξεων, βίας, καταστροφής, ακραίας φτώχειας χωρίς να συνοδεύεται από γονιό ή ενήλικο συγγενή, υπεύθυνο για την επιμέλειά του. Το κράτος της χώρας που υποδέχεται αυτά τα παιδιά ευθύνεται για την προστασία και ασφάλειά τους, ενώ ανθρωπιστικοί φορείς και οργανώσεις δρουν υποστηρικτικά και συνεργάζονται με τις εθνικές και τοπικές  αρχές.

Από τον Ιανουάριο 2016 έως τέλος Σεπτεμβρίου 2020, 32.364 ασυνόδευτοι ανήλικοι έχουν παραπεμφθεί στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) για τη διασφάλιση φιλοξενίας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με δεδομένα της 30ης Σεπτεμβρίου, εκτιμάται ότι 4.222 εγγεγραμμένοι ασυνόδευτοι ανήλικοι διαμένουν στη χώρα μας, στη συντριπτική πλειοψηφία  αγόρια, μεγαλύτερα των 14 ετών. Περίπου μισοί φιλοξενούνται σε μια από τις 60 δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας ή ένα από τα διαθέσιμα 47 διαμερίσματα, ενώ οι υπόλοιποι διαμένουν σε προσωρινές δομές ή άτυπες κι επισφαλείς συνθήκες.

Το υπερφορτωμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας αδυνατεί να ανταποκριθεί με επάρκεια στις πολύπλοκες ψυχικές ανάγκες αυτών των παιδιών. Ενόψη της απουσίας μιας εθνικής στρατηγικής για τη διασφάλιση φιλοξενίας και φροντίδας τους, ορισμένες ελληνικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και διεθνείς φορείς, που συχνά στελεχώνονται από προσωπικό που διαθέτει περιορισμένη ή καμία εξειδικευμένη γνώση, έχουν αναλάβει να παρέχουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Οι προκλήσεις που έχουν βιώσει και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένοι ανήλικοι, για τους οποίους η Ελλάδα αποτελεί ένα σταθμό στο οδοιπορικό τους προς βορειοδυτικές χώρες της Ευρώπης, είναι τεράστιες με πιθανότατα σοβαρές επιπτώσεις στην αναπτυξιακή τους εξέλιξη και ψυχική υγεία που ελάχιστα έχουν διερευνηθεί σε πανελλαδική κλίμακα.

Σκοπός και ερευνητικοί στόχοι

Ο βασικός σκοπός της παρούσας έρευνας, η οποία υιοθετεί έναν μεικτής μεθοδολογίας σχεδιασμό, είναι να διερευνήσει σε βάθος τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες και υπηρεσίες που παρέχονται στους ασυνόδευτους ανήλικους που διαμένουν σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης, και συγκεκριμένα σε δομές φιλοξενίας και ημι-αυτόνομα διαμερίσματα .

Τέσσερις είναι οι στόχοι του έργου:

1. 1. Να χαρτογραφήσει τις υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης που παρέχονται σε ασυνόδευτους ανήλικους που φιλοξενούνται σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης.

1. 2. Να διερευνήσει τις αντιλήψεις των υπευθύνων που διοικούν φορείς οι οποίοι λειτουργούν στεγαστικά προγράμματα σε όλη την επικράτεια, των συντονιστών, καθώς και των εργαζομένων στο πεδίο σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες των ασυνόδευτων ανηλίκων και να τις συγκρίνει με τις αντιλήψεις που έχουν οι ανήλικοι σχετικά με τις ανάγκες τους, καθώς και τη διαθεσιμότητα και το περιεχόμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

1. 3. Να αναπτύξει ένα ερμηνευτικό μοντέλο που αναδεικνύει τους παράγοντες και τις διεργασίες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη, παροχή και αξιολόγηση της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ασυνόδευτους ανήλικους, και

1. 4. Να διατυπώσει ένα σύνολο κατευθυντήριων οδηγιών για (i) το σχεδιασμό και την εφαρμογή ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών για ασυνόδευτους ανήλικους που διαβιώνουν σε δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας, με βάσει τις ανάγκες τους, (ii) την αξιολόγηση των εν λόγω ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών και (iii) την υποστήριξη των εργαζομένων στο πεδίο από τον φορέα.

Αναμενόμενα αποτελέσματα

1. 1. Η χαρτογράφηση των υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης και ψυχικής υγείας για ασυνόδευτους ανήλικους που φιλοξενούνται σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης στην Ελλάδα.

1. 2. Ο προσδιορισμός των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και αναγκών τους.

1. 3. Ένα ερμηνευτικό μοντέλο που προσδιορίζει τους παράγοντες και τις διεργασίες που διευκολύνουν ή παρεμποδίζουν την ανάπτυξη, παροχή και αξιολόγηση της ψυχοκοινωνικής στήριξης σε συνάρτηση με τις ανάγκες των ασυνόδευτων ανηλίκων.

1. 4. Ένα σύνολο κατευθυντήριων οδηγιών για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, και την αξιολόγηση των ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.

Tα αποτελέσματα του έργου θα ωφελήσουν άμεσα περισσότερους από 2.000 ασυνόδευτους ανηλίκους που ζουν σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης, και έμμεσα έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό ασυνόδευτων που βρίσκονται εκτός δομών. Παράλληλα, θα ωφεληθούν περισσότεροι από 1.000 εργαζόμενοι στο πεδίο που παρέχουν διάφορες μορφές στήριξης, και περίπου 20 μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και διεθνείς φορείς που λειτουργούν τις εν λόγω δομές. Επίσης τα ευρήματα θα συμβάλλουν σε προτάσεις για το σχεδιασμό και υιοθέτηση πολιτικών που συμβάλλουν στην προώθηση της ψυχικής υγείας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Τέλος, θα αναδείξουν τους στόχους και του περιεχομένου της εκπαίδευσης των εργαζομένων στο πεδίο προκειμένου να διασφαλίσουν την ποιότητα της παρεχόμενης στήριξης και την καλλιέργεια της ψυχικής τους ανθεκτικότητας.